Chiến thằng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo (938) – Ảnh nguồn Internet

Triều nhà Ngô tuy chỉ tồn tại gần 30 năm, nhưng đã ghi những mốc son chói lọi như một trong những trang sử vàng của dân tộc ta. Cùng với các dòng họ khác, họ Đoàn cũng có những đóng góp đáng tự hào vào những trang sử ấy.

Cụ Đoàn Duy Thượng (Đời 2)

Cụ Đoàn Duy Thượng huý Văn Lượng, tự Phúc Cao, là tướng của Ngô Quyền tham gia đánh giặc Nam Hán năm 938 trên sông Bạch Đằng. Hiện có đền thờ cụ ở Nghi Đoan, Hải Phòng và ở xã Đoàn Đào, Phù Cừ, Hưng Yên.

Đại tướng Đoàn Liêm Duy (cha của cụ Đoàn Duy Thượng) là khai quốc công thần mở nền độc lập tự chủ Việt Nam. Cụ Đoàn Liêm Duy tự Phúc Thái, với phu nhân Lê thị sinh ra Đoàn Duy Thượng vào mùa xuân năm Bính Dần (9060. Cụ Đoàn Duy Thượng là người văn võ kiêm toàn, có tài thao lược, là đại tướng có công giúp Ngô Quyền đánh tan giặc Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm Mậu Tuất (938 SCN). Cụ là khai quốc công thần triều Ngô Vương, được Ngô Quyền tặng bốn chữ “Hữu Công Hộ Quốc”, được thờ ở đình Đoàn Đào, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên, còn được thờ tại các đình miếu Cát Khê, Lương Xâm, Dư Hàng, Miếu Hai Xã (An Hải, Hải Phòng), ở Hà Tây và nhiều nơi thờ hợp tự với Ngô Vương thiên tử.

Ngọc phả thần tích Thành hoàng làng Đoàn Đào, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên có chép: Sau khí đánh tan quân Nam Hán, Ngô Vương Quyền hội quân mừng chiến thắng tại địa điểm nay còn di tích đền Vương thuộc làng Vương (xã Ngô Quyền, huyện TIên Lỹ, tỉnh Hưng Yên). Tướng Đoàn Duy Thượng bị thương nhưng vẫn ôm đầu phi ngựa về hội quân, khi đến địa phận làng thuộc huyện Phù Hoa (Phù Cừ), gặp người hái rau muống, tướng Đoàn Duy Thượng bèn hỏi: “Người mất đầu có sống được không?”. Người đó trả lời: “Rau mất đầu thì mọc đầu khác, người mất đầu thì hoá”. Nghe vậy cụ liền buông tay, đầu rơi và hoá ngay ở đó. Nhà vua truyền lập đền thờ, quanh năm tế lễ theo nghi thức quốc gia. Vì thế làng đó được đặt tên là Đoàn Đầu, dân kiêng chữ đầu gọi chệch là Đoàn Đào.

Cụ Đoàn Duy Thượng với phu nhân Ngô thị, sinh ra Đoàn Văn Lan. Tổ Đoàn Văn Lan làm đại tướng sứ quân Bố Hải, giúp ĐInh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, xây dựng quốc giá Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Gia Viễn, Ninh Bình).

Trích “Sử họ Đoàn Việt Nam”