Được biết nơi an nghỉ cuối cùng của các nữ sĩ là ở quanh Hồ Tây, nơi tôi tìm về Phú Xá, xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (nay là cụm 4 phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội) thăm mộ của Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Mộ bà, nay nằm ngay trên ngã tư khu tập thể 5 tầng của Xí nghiệp bao bì Hà Nội (xưa là nghĩa địa thôn Phú Xá hay còn gọi là Kẻ Xù, xã Phú Thượng). Mộ đã được UBND huyện Từ Liêm và UBND xã Phú Thượng cho xây cất thành lăng.

Di tích khiêm tốn nằm sát mép đường ngã tư bên phải kề với khu nhà tầng cách đê sông Hồng khoảng 500 m  và cách Hồ Tây qua đường Lạc Long Quân một quãng đồng khoảng 700-800 m theo đường chim bay. Đến đây ngắm nhìn cảnh lại nghĩ lại cảnh xưa, một bên là bãi dâu sông Hồng xanh ngút ngát, một bên là đồng lúa, nơi đặt mộ bà. Chắc con đê và bãi dâu xanh xưa – nay là bãi mía, đồng hoa –  nơi bà đã tiễn đưa người chồng mới cưới chưa đầy một tháng lên đường đi sứ ba năm, rồi đợi chờ, nhớ mong ngày về sum họp, ít nhiều cũng là những dấu ấn sau này đã làm trĩu nặng ngòi bút của bà khi dịch thuật miêu tả cảnh người chinh phụ tiễn biệt chồng ra quan ải dằng dặc một nỗi buồn.

Sau 3 năm trở về vợ chồng sum họp. Chẳng bao lâu ông Kiều lại được vua cử đi coi trấn Nghệ An, bà theo chồng rồi mất ở đó. Ông Nguyễn Kiều đã đưa phần mộ của bà về quê mình để bà yên nghỉ giữa lòng đất quê hương của ông. Nhiều người cho rằng, thời gian ông Kiều đi sứ ba năm chính là thời gian bà dịch khúc ngâm của Đặng Trần Côn.

Trở về Phú Thượng thăm mộ bà, thắp nén tâm hương, đọc lại bản dịch, một lần nữa ta khẳng định tác phẩm dịch và tài năng sáng tạo của bà trong “Chinh phụ ngâm”.

Nguồn Internet